فهرست مطالب

چکیده: ۳

ضرورت اجرای طرح : ۶

روش مطالعه: ۷

شکل فرسایشی رگ ریز: ۵۰

- شکل فرسایش سطوح شلجعی: ۵۲

- منابع بیوفیزیکی : ۶۰

از محاسن دیوار گلی ( باد شکن غیر زنده) : ۷۵

توجیه اقتصادی پروژه : ۷۵

 چکیده:

بخشی وسیعی از کشور ایران از شرایط حاد اقلیمی خاصه خشکی رنج می برد و در آن مناطق خشکسالی های متوالی نیز فشار را بر محیط بیشتر می کند و پدیده بیابانفزانی را افزایش می دهد. براساس طرح شناسائی کانون های بحرانی فرسایش بادی، ۱۷۰ کانون بحرانی فرسایش بادی را در ۱۴ استان بیابانی داریم. که در استان یزد ۱۹ مورد مشاهده می شود. که یکی از پرخسارت ترین آن ها منطقه میبد- صدوق هست که نیاز به طرح مطالعاتی اجرائی دارد.

محدود مطالعاتی در حدود ۱۳۷۹ هکتار وسعت داشتند و در ضلع جنوبی یزد- میبد حدفاصل کیلومتر ۳۰ تا ۴۵ واقع شده و این محدوده بخشی از دشت یزد – اردکان می باشد و به دلیل موقعیت خاص توپوگرافی و شرای حساس ژئومورفولوژی همواره در معرض فرسایش بادی و شکل گیری رخساره های فرسایش بادی است.

نتایج مطالعات باید بیانگر آن است که ، از نظر فیزیوگرافی : دشت با شیب ۱% دامنه ارتفاعی ۱۱۱۶ تا ۱۱۶۰ متر می باشد، متوسط بارندگی سالیانه در حدود ۶۴ میلیمتر و متوسط درجه حرارت  ۲۱  و حداقل مطلق آن  ۱۶- ودرسال تنها یک ماه مرطوب دارد. اقلیم آن فرا خشک می باشد. ( روش دو مارتن) جهت بادهای غالب عمدتاً شمالغرب بوده و میانگین سرعت  ۵/۴ و جهت وزی بادهای شدید غربی تا جنوب غربی است.

منابع آب تماماً زیر زمینی و در عمق ۶۰ تا ۲۲۰ متری می باشد در هر ساله ۵۰ سانتیمتر افت دارد و کیفیت آن هم نامناسب است.

از نظر زمین شناسی مواد تشکیل دهنده، رسوبات کوارترنری متوسط تا ریزدانه می باشد.

از نظر ژئوموفولوژی، کل محدوده در واحد دست سمر و دارای دو تیپ دست هر بخش آب و پوشیده می باشد.

رخساره سطوح سنگفرشی در دست هر بخش آب در مقابل فرسایش وضعیت خوبی دارد. در حالی که، در دست سرپوشیده، رخساره های کلرتک و یار دانگ، رخساره های دشت رسی همراه باسطوح شلجعی و رخساره های تپه ماسه ای حساسترین رخساره ها در آن جا هستند.

خاکهای منطقه با رژیم رطوبتی اریدریک و تریک و کلاً جزو خاکهای تحول نیافته می باشد. و دارای بافت سنگین و تا سبک می باشد. وجود سخت لایر نمکی و تارسی از محدودیت های بیولوژیک در بخش نسبتاً وسیعی از محدوده می باشد.

بیش از ۸۹۶۲ هکتار از محدوده مطالعاتی (۸/۷۸ درصد) = اراضی لخت و بدون پوشش

و در حدود ۲۱۸۷هکتار از محدوده مطالعاتی (۲/۱۹ درصد) = اراضی تاغکاری (۱۵۲۷ هکتار سال قبل از ۸۵ و بقیه در سال ۱۳۸۵)

و تنها ۲۳۰ هکتار از محدوده مطالعاتی (۲ درصد) = اراضی کشاورزی

 در حال حاض ر کمربندی اردکان میبد دارای طول تقریبی ۲۰ کیلومتر و عرض ۴/۰ متر و مساحت ۸۰۰ هکتار است. که با عبور از بخش میانی محدود مطالعاتی در دست احداث است و منطقه و یا جاده طوفان خیز است.

پروژه های مدیریتی و اجرائی که پیشنهاد می شود:

۱) مدیریت و حفاظت اراضی سنگفرشی و جلوگیری از آشفتگی- به وسعت ۲۴۸۲ هکتار

۲) ایجاد بادشکن با نهالکاری تاغ دررخساره های پهنه های ماسه ای و بخشی از دشتی رسی ها = به دست ۲۶۲۵هکتار

۳) مالچ سنگریزه ای در رخساره دست رسی با آثار شلجعی = به وسعت ۵۰۰ هکتار

۴) ۴ ردیف بادشکن درختی در اطراف جاده + یک دیوار کلی در طرفین جاده = جمعا به وسعت ۲۴۰ هکتار

۵) ایجاد دیوار گلی دررخساره کلوتک و شلجعی ها و سپس نهالکاری بر روی ماسه های تثبیت شده = به وسعت ۳۰۶۹ هکتار

۶) تهیه طرح و معرفی متقاضیان اجرای دیوار گلی و یا باد شکن زنده دراطراف مزارع و کارخانجات = ۲۳۰ هکتار

۷) از واگذاری عجولانه ارضی منطقه ( خاصه کلوتکها و دشت رسی ها) به دلیل پی نگ نامناسب و ایجاد شق و… به بخشی صنعت جلوگیری شود و پس از تأمین آب منطقه در اختیار متقاضیان کشاورزی قرار گیرد و صنعت ها را به سمت دشت سراپانداژ که قابلیت ضعیفی دارند هدایت شوند.

برای پیشنهادات در محدوده ۵ سال اعتبار بالغ بر ۱۲۶ میلیارد نیاز فست و این در حالیست که بالغ بر ۳۰ میلیارد ریال  هر ساله خسارت به منطقه وارد می شود ایمد است به طور غیر مستقیم هزینه بعد از چند سال تأمین گردد.

- اهداف طرح :

- ارائه راهکارهای اجرائی برای مهار فرسایش از طریق تعریف پروژه هایی که ضمن کاهش فرسایش، و گرد وغبار از خسارات بکاهد.

- ایجاد زمینه ای برای شرایط زیستی بهتر و کاهش مهاجرت

- اثرات مثبت ایجاد شده در اثر اجرای طرح بر روی مناطق دورتر

ضرورت اجرای طرح :

از آنجایی که یزد همواره در معرض هجوم ماسه های روان و وقوع طوفانهای گرد وخاک قرار دارد و بعضی از محققان هم منشأ تپه های ماسه ای دشت یزد- اردکان را کلوتک های کانون بحرانی میبد- صدوق معرفی نموده اند.

و از آنجایی که خسارت فیزیکی و زیستی ناشی از آنها ۵۴ میلیارد ریال برآورد شده است. انجام این طراح ضروری می باشد.

روش مطالعه:

بخشی از پروژه حاضر شامل: برآورد سرعت آستانه فرسایش بادی، برآورد خسارت اجتماعی و اقتصادی ناشی از طوفان طراحی شیوه های ارائه شده جهت کنترل فرسایشی ماهیت پژوهشی و تحقیقاتی داشته که با نمونه گیری و اندازه گیری و پرسشگری حاصل شد.

- الگوریتم مطالعات :

- بررسی سوابق مطالعاتی و جرائی در محدوده

- انجام مطالعات باید ۰ فیزیوگرافی، هوا و اقلیم، ژئوفولوژی، خاکشناسی، پوشش گیاهی، فرسایش بادی، اجتماعی، اقتصادی، سنتر تلفیق)

- تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده و ارائه گزینه های مختلف اجرئی

- جمع بندی و نتیجه گیری و ارائه مناسبترین گزینه و راهکار کنترل فرسایش بادی

-برآورد هزینه و جدول زمانبندی اجرای طرحها و پروژه های اجرائی

۵- تجزیه و تحلیل کلی و جمع بندی نتایج:

محدوده مطالعاتی پیشنهادی تحت عنوان کانون بحرانی فرسایش بادی میبد – صدوق:

که بالغ بر ۱۳۷۹ هکتار است که بخشی از آن (۱۵۷۳هکتار آن : طی سالهای قبل از مطالعه و حدود ۶۵۰  هکتار آن، طی سالهای در حال مطالعه ۱۳۸۵)

تاغکاری شده است.

که هدف آن به استناد گزارش طرح بیابنزدائی میبد، مقابله با پیامدهای مخرب فرسایش بادی و بیابان زائی و کاهش تبهات زیست محیطی طوفانهای گرد و خاک می باشد.

لازم به ذکر است که در بخش شمالی طرح به علت خاکهای سنگین و شور تاغ هاخوب رشد نمیکنند. و از آنجا که درمنطقه با توجه به شرایط تاغ ها خوب رشد نمی کنند و بسیاری از اراضی مطالعاتی توانایی احیاء بیولوژیک را ندارند. پس گزینه های زیر طراحی می شود:

۱- در بخش جنوبی سنگفرشی به علت وجود سنگفرش، فقط باید با مدیریت پوشش سنگفرشی حفظ شود و در محل خشک رودها می توان به میزان کم تاغ و یا ؟؟ کاشت.

۲-برای اراضی رسی کلوتکی که دارای سنگین بیش از حد و شوری زیاد هستند: روش بیولوژیک پیشنهاد نمی شود و لی از آنجا که این اراضی بیشترین فرسایش و رسوبدهی را در دشت یزد دارند و منشأ طوفانها و تپه ها هستند:

- احداث دیوار گلی (بادشکن گلی) پیشنهاد می شود که پس از بارگذاری رسوبات بادی در پشت دیواری می توان در پشت آن تاغ کاری کرد. (برای شیب شن)

۳- بر منظور حفاظت جاده کمربندی جدید: احداث کمربند سبز تاغ و بادشکن ورسوبگیری بعد از حریم جاده توصیه می شود.